Hiểu Rõ Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Quarterly Futures

Chào mừng các nhà giao dịch mới đến với thế giới phức tạp nhưng đầy tiềm năng của thị trường hợp đồng tương lai tiền điện tử. Là một chuyên gia trong lĩnh vực này, tôi nhận thấy rằng việc nắm vững các công cụ cơ bản là bước đầu tiên và quan trọng nhất để đạt được thành công lâu dài. Trong số các công cụ phái sinh tiền điện tử phổ biến nhất, Hợp đồng Tương lai Vĩnh viễn (Perpetual Futures) và Hợp đồng Tương lai Hàng quý (Quarterly Futures) nổi bật lên như hai lựa chọn chính. Mặc dù cả hai đều cho phép bạn giao dịch với đòn bẩy mà không cần sở hữu tài sản cơ sở, sự khác biệt cốt lõi giữa chúng sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến chiến lược giao dịch, quản lý rủi ro và chi phí nắm giữ vị thế của bạn.

Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích chi tiết sự khác biệt giữa Perpetual và Quarterly Futures, giúp bạn đưa ra quyết định sáng suốt nhất cho phong cách giao dịch của mình.

Hợp Đồng Tương Lai Là Gì? Tổng Quan Cơ Bản

Trước khi đi sâu vào sự khác biệt, điều quan trọng là phải hiểu bản chất của hợp đồng tương lai. Hợp đồng tương lai là một thỏa thuận pháp lý để mua hoặc bán một tài sản cụ thể (trong trường hợp này là tiền điện tử như Bitcoin hoặc Ethereum) với một mức giá đã xác định trước vào một ngày cụ thể trong tương lai.

Trong giao dịch tiền điện tử, các hợp đồng này thường được thanh toán bằng tiền tệ ổn định (stablecoin) hoặc chính tài sản cơ sở, và chúng được sử dụng chủ yếu cho hai mục đích:

1. **Phòng ngừa rủi ro (Hedging):** Bảo vệ danh mục đầu tư khỏi biến động giá bất lợi. 2. **Đầu cơ (Speculation):** Sử dụng đòn bẩy để khuếch đại lợi nhuận tiềm năng từ các biến động giá.

Hai loại hợp đồng tương lai chính trên thị trường tiền điện tử hiện nay là: Vĩnh viễn (Perpetual) và có ngày đáo hạn (Term/Quarterly).

Perpetual Futures: Sự Vô Tận Của Thị Trường

Hợp đồng tương lai vĩnh viễn (Perpetual Futures) là một sản phẩm sáng tạo, được phổ biến rộng rãi bởi sàn giao dịch BitMEX, và hiện là lựa chọn giao dịch phái sinh tiền điện tử thống trị.

1. 1. 1. Định Nghĩa và Đặc Điểm Cốt Lõi

Perpetual Futures là hợp đồng tương lai không có ngày hết hạn hoặc ngày thanh toán cố định. Về mặt lý thuyết, bạn có thể giữ vị thế mua (long) hoặc bán khống (short) của mình mãi mãi, miễn là bạn duy trì đủ ký quỹ.

Đặc điểm quan trọng nhất của Perpetual Futures là cơ chế **Phí Funding (Funding Rate)**. Vì không có ngày đáo hạn để buộc giá hợp đồng hội tụ với giá giao ngay (spot price), sàn giao dịch sử dụng Phí Funding để neo giá hợp đồng tương lai với giá giao ngay.

**Nếu Giá Perpetual > Giá Spot:** Những người giữ vị thế Mua (Long) phải trả phí Funding cho những người giữ vị thế Bán (Short). Điều này khuyến khích bán khống và kéo giá hợp đồng xuống gần giá giao ngay hơn.
**Nếu Giá Perpetual < Giá Spot:** Những người giữ vị thế Bán (Short) phải trả phí Funding cho những người giữ vị thế Mua (Long). Điều này khuyến khích mua và kéo giá hợp đồng lên.

1. 1. 2. Ưu Điểm của Perpetual Futures

**Tính Linh Hoạt Cao:** Không bị ràng buộc bởi ngày đáo hạn, cho phép các nhà giao dịch áp dụng các chiến lược dài hạn hơn mà không cần phải liên tục tái cơ cấu hợp đồng (rolling over).
**Thanh Khoản Tuyệt Vời:** Do tính phổ biến, các hợp đồng vĩnh viễn thường có khối lượng giao dịch lớn nhất, dẫn đến chênh lệch giá mua/bán (spread) hẹp hơn và khả năng vào/thoát lệnh nhanh chóng.
**Phù Hợp Với Nhiều Chiến Lược:** Chúng lý tưởng cho các chiến lược giao dịch tần suất cao như Scalping (xem thêm tại Scalping Strategy for Crypto Futures) hoặc các chiến lược giao dịch theo xu hướng ngắn hạn.

1. 1. 3. Nhược Điểm của Perpetual Futures

**Chi Phí Funding:** Nếu bạn giữ một vị thế ngược lại với xu hướng thị trường (ví dụ: bạn đang mua long trong khi thị trường đang có phí funding dương cao), bạn sẽ phải liên tục trả phí, làm tăng chi phí nắm giữ vị thế.
**Rủi Ro Thanh Lý Cao Hơn:** Do tính chất không có ngày đáo hạn, các nhà giao dịch dễ dàng sử dụng đòn bẩy quá mức, dẫn đến rủi ro thanh lý vị thế cao hơn nếu thị trường biến động mạnh.

Quarterly Futures: Sự Chắc Chắn Của Ngày Đáo Hạn

Hợp đồng tương lai hàng quý (Quarterly Futures), đôi khi được gọi là Hợp đồng tương lai có kỳ hạn (Term Futures), là hình thức hợp đồng tương lai truyền thống hơn, gần gũi với các sản phẩm phái sinh truyền thống trên thị trường tài chính.

1. 1. 1. Định Nghĩa và Đặc Điểm Cốt Lõi

Quarterly Futures có một ngày hết hạn cố định (ví dụ: Hợp đồng BTCUSD Tháng 3, Tháng 6, Tháng 9, Tháng 12). Khi ngày đáo hạn đến, hợp đồng sẽ được thanh toán (thường là bằng tiền mặt, tức là chuyển đổi lợi nhuận/thua lỗ sang stablecoin hoặc USD) và vị thế sẽ được đóng lại.

Đặc điểm quan trọng nhất của Quarterly Futures là **không có Phí Funding**. Thay vào đó, sự chênh lệch giá giữa hợp đồng tương lai và giá giao ngay được điều chỉnh thông qua hiện tượng **Basis** (cơ sở).

**Basis = Giá Hợp Đồng Tương Lai - Giá Giao Ngay.**

Trong thị trường tăng giá (Bull Market), giá hợp đồng tương lai thường cao hơn giá giao ngay (Basis dương), điều này được gọi là **Contango**. Ngược lại, trong thị trường giảm giá (Bear Market), giá hợp đồng tương lai có thể thấp hơn giá giao ngay (Basis âm), được gọi là **Backwardation**.

1. 1. 2. Ưu Điểm của Quarterly Futures

**Chi Phí Nắm Giữ Dễ Dự Đoán:** Vì không có phí funding liên tục, chi phí nắm giữ vị thế trong một khoảng thời gian xác định là cố định và dễ tính toán hơn, dựa trên Basis ban đầu.
**Phù Hợp Cho Những Người Giao Dịch Dài Hạn:** Chúng hấp dẫn các nhà đầu tư tổ chức hoặc những người muốn phòng ngừa rủi ro trong một khoảng thời gian cụ thể mà không muốn lo lắng về việc trả phí funding hàng giờ. Chúng cũng phù hợp với các chiến lược giao dịch theo xu hướng trung và dài hạn, chẳng hạn như Swing Trading Strategies in Crypto Futures.
**Giá Phản Ánh Kỳ Vọng Tương Lai:** Giá của Quarterly Futures thường phản ánh kỳ vọng của thị trường về hướng đi của tài sản cơ sở trong tương lai, mang lại cái nhìn sâu sắc hơn về tâm lý thị trường dài hạn.

1. 1. 3. Nhược Điểm của Quarterly Futures

**Yêu Cầu Tái Cơ Cấu (Rolling Over):** Khi hợp đồng sắp hết hạn, nhà giao dịch phải đóng vị thế cũ và mở một vị thế mới ở kỳ hạn tiếp theo. Quá trình này có thể phát sinh chi phí giao dịch và có thể gây ra sự trượt giá (slippage).
**Thanh Khoản Thấp Hơn:** Mặc dù các hợp đồng quý hàng đầu (ví dụ: hợp đồng tháng 3 và tháng 6) có thanh khoản tốt, nhưng các hợp đồng xa hơn thường kém thanh khoản hơn nhiều so với Perpetual Futures.
**Rủi Ro Basis:** Nếu bạn mua một hợp đồng quý với Basis dương cao, và Basis đó thu hẹp về 0 vào ngày đáo hạn (do giá giao ngay không tăng nhanh như bạn kỳ vọng), bạn có thể mất tiền ngay cả khi giá thị trường chung tăng nhẹ.

So Sánh Chi Tiết: Perpetual vs. Quarterly Futures

Để làm rõ hơn, chúng ta hãy xem xét một bảng so sánh các yếu tố khác biệt chính:

Đặc Điểm	Perpetual Futures	Quarterly Futures
Ngày Đáo Hạn	Không có (Vô thời hạn)	Có ngày đáo hạn cố định (Tháng 3, 6, 9, 12)
Cơ Chế Điều Chỉnh Giá	Phí Funding (Funding Rate)	Basis (Chênh lệch giá)
Chi Phí Nắm Giữ Vị Thế	Phí Funding trả/nhận đều đặn (thường 8 giờ/lần)	Được tích hợp vào Basis; dễ dự đoán hơn
Thanh Khoản	Thường là cao nhất trên thị trường	Cao nhất ở hợp đồng gần nhất; giảm dần với các kỳ hạn xa hơn
Tái Cơ Cấu Vị Thế	Không cần thiết	Bắt buộc phải "roll over" trước ngày đáo hạn
Lý Tưởng Cho	Giao dịch ngắn hạn, Scalping, Hedging linh hoạt	Giao dịch trung/dài hạn, phòng ngừa rủi ro có thời hạn

1. 1. Phân Tích Sâu Về Cơ Chế Điều Chỉnh Giá

Đây là điểm khác biệt quan trọng nhất ảnh hưởng đến chi phí và chiến lược của bạn.

1. 1. 1. Phí Funding (Perpetual)

Phí Funding là một cơ chế chuyển giao ngang hàng (peer-to-peer). Nó không phải là phí giao dịch mà sàn giao dịch thu. Mục tiêu của nó là giữ cho giá hợp đồng tương lai gần với giá giao ngay.

Giả sử bạn đang giữ một vị thế Long BTC Perpetual và phí Funding là +0.01% mỗi 8 giờ. Nếu bạn giữ vị thế này trong 24 giờ, bạn sẽ trả tổng cộng 0.03% phí cho những người Short. Nếu thị trường cực kỳ lạc quan (Bullish), phí funding dương có thể tăng vọt lên 0.1% hoặc hơn mỗi 8 giờ, khiến việc giữ vị thế Long trở nên cực kỳ tốn kém.

1. 1. 1. Basis (Quarterly)

Trong Quarterly Futures, Basis là thước đo sự khác biệt giữa kỳ vọng thị trường về giá tương lai và giá hiện tại.

**Contango (Basis Dương):** Nếu bạn mua hợp đồng Quarterly và Basis là 2% (nghĩa là hợp đồng có giá cao hơn 2% so với Spot), khi ngày đáo hạn đến, Basis này sẽ hội tụ về 0. Nếu giá Spot không tăng đủ 2% trong thời gian đó, bạn sẽ mất tiền do sự co lại của Basis, ngay cả khi giá Spot tăng. Đây là rủi ro chính khi mua hợp đồng trong Contango.
**Backwardation (Basis Âm):** Điều này thường xảy ra khi có sự hoảng loạn trên thị trường hoặc khi có nhu cầu bán khống mạnh mẽ. Nếu bạn mua hợp đồng trong Backwardation và Basis tăng lên 0 vào ngày đáo hạn, bạn sẽ thu được lợi ích từ sự co lại của Basis, giúp bù đắp một phần thua lỗ tiềm năng từ giá Spot.

Lựa Chọn Chiến Lược: Khi Nào Nên Dùng Loại Nào?

Việc lựa chọn giữa Perpetual và Quarterly Futures phụ thuộc hoàn toàn vào mục tiêu giao dịch và khung thời gian của bạn.

1. 1. 1. Khi Sử Dụng Perpetual Futures

Perpetual Futures là lựa chọn mặc định cho hầu hết các nhà giao dịch tiền điện tử năng động vì tính thanh khoản và sự vắng mặt của ngày đáo hạn.

**Scalping và Giao Dịch Trong Ngày:** Các chiến lược yêu cầu vào và thoát lệnh nhanh chóng, nơi chi phí giao dịch thấp và thanh khoản cao là tối quan trọng. Xem xét các mẹo tại Scalping Strategy for Crypto Futures.
**Giao Dịch Đòn Bẩy Cao:** Nếu bạn sử dụng đòn bẩy rất cao, bạn cần thanh khoản tối đa để đảm bảo lệnh được khớp chính xác mà không bị trượt giá lớn.
**Hedging Ngắn Hạn:** Nếu bạn chỉ muốn bảo vệ danh mục đầu tư của mình khỏi biến động giá trong vài ngày tới.

Tuy nhiên, hãy luôn nhớ rằng việc giữ vị thế Long trong thị trường tăng giá kéo dài có thể bị bào mòn bởi phí Funding dương liên tục.

1. 1. 2. Khi Sử Dụng Quarterly Futures

Quarterly Futures phù hợp hơn với những người có tầm nhìn dài hạn hơn hoặc những người muốn tận dụng cấu trúc thị trường.

**Giao Dịch Trung và Dài Hạn:** Nếu bạn có niềm tin vào xu hướng giá trong vòng 1-3 tháng tới, việc tránh phí Funding bằng cách sử dụng hợp đồng quý có thể tiết kiệm chi phí đáng kể.
**Phòng Ngừa Rủi Ro Có Thời Hạn:** Các quỹ hoặc công ty muốn bảo hiểm rủi ro cho một giao dịch Spot cụ thể sẽ hết hạn vào một ngày cố định sẽ chọn Quarterly Futures.
**Tận Dụng Basis:** Các nhà giao dịch có kinh nghiệm có thể tìm cách kiếm lợi nhuận từ Basis (ví dụ: bán hợp đồng trong Contango và hy vọng Basis co lại). Đây là một phần của việc Cân Bằng Rủi Ro Giao Dịch Spot Và Futures.

1. 1. 3. Quản Lý Rủi Ro Liên Quan Đến Loại Hợp Đồng

Việc lựa chọn loại hợp đồng cũng ảnh hưởng đến chiến lược quản lý rủi ro của bạn:

Kết Luận Cho Người Mới Bắt Đầu

Đối với người mới bắt đầu bước chân vào giao dịch hợp đồng tương lai tiền điện tử, **Perpetual Futures** thường là nơi để bắt đầu. Chúng dễ tiếp cận hơn, có thanh khoản cao hơn và ít yêu cầu phải hiểu sâu về cơ chế Basis phức tạp. Tuy nhiên, bạn phải tuyệt đối tuân thủ nguyên tắc quản lý rủi ro và luôn theo dõi Phí Funding.

Khi bạn đã có kinh nghiệm và muốn áp dụng các chiến lược giao dịch theo xu hướng trung hạn hoặc muốn giảm thiểu chi phí nắm giữ vị thế trong thời gian dài, việc chuyển sang **Quarterly Futures** sẽ là một bước đi hợp lý.

Hiểu rõ sự khác biệt giữa việc trả phí funding liên tục (Perpetual) và việc chấp nhận rủi ro Basis (Quarterly) là chìa khóa để xây dựng một hệ thống giao dịch bền vững trên thị trường phái sinh tiền điện tử. Hãy luôn nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi đặt lệnh và nhớ rằng, quản lý vốn luôn quan trọng hơn việc cố gắng dự đoán thị trường.

Các sàn giao dịch Futures được khuyến nghị

Sàn	Ưu điểm & tiền thưởng Futures	Đăng ký / Ưu đãi
Binance Futures	Đòn bẩy lên tới 125×, hợp đồng USDⓈ-M; người dùng mới có thể nhận tới 100 USD voucher chào mừng, thêm 20% giảm phí spot trọn đời và 10% giảm phí futures trong 30 ngày đầu	Đăng ký ngay
Bybit Futures	Hợp đồng perpetual nghịch đảo & tuyến tính; gói chào mừng lên tới 5 100 USD phần thưởng, bao gồm coupon tức thì và tiền thưởng theo cấp bậc lên tới 30 000 USD khi hoàn thành nhiệm vụ	Bắt đầu giao dịch
BingX Futures	Copy trading & tính năng xã hội; người dùng mới có thể nhận tới 7 700 USD phần thưởng cộng với 50% giảm phí giao dịch	Tham gia BingX
WEEX Futures	Gói chào mừng lên tới 30 000 USDT; tiền thưởng nạp từ 50–500 USD; bonus futures có thể dùng để giao dịch và thanh toán phí	Đăng ký WEEX
MEXC Futures	Tiền thưởng futures có thể dùng làm ký quỹ hoặc thanh toán phí; các chiến dịch bao gồm bonus nạp (ví dụ: nạp 100 USDT → nhận 10 USD)	Tham gia MEXC

Tham gia cộng đồng của chúng tôi

Theo dõi @startfuturestrading để nhận tín hiệu và phân tích.